اندر احوالات بادمجان

اندر احوالات بادمجان آورده اند که متعلّق به خانواده سیب زمینی است و از زمانهای بسیار قدیم در هند کشت می شده است و از آنجا به نقاط دیگر جهان راه یافته است.
در ایران خودمان هم نوع بَمی آن بسیار معروف است و از آنجایی که در آن ناحیّه بوته های بادمجان رشد چشمگیری داشته و به صورت درختچه ای در می آید، از اینرو ضرب المثل بادمجان بَم آفت ندارد رایج گردیده و بر سر زبانها افتاده است.
از این موجود بعضا گِرد و قلمبه و گاها قلمی و کشیده انواع و اقسام خوراکی ها را می سازند و نوش جان می کنند که عاشقان و شیفتگانش می توانند به سایتهای مختلف آشپزی سر بزنند و طرز تهیّه را یاد گرفته و شکمی از عزا و غذا در آورند.

شرح حال بادمجان امّا به همین جا ختم نمی شود. این موجود عجیب الخلقه سر از فرهنگ و ادبیّات ما هم در آورده و در تاریخ میهنمان هم به ثبت رسیده است! حتما شما هم این حکایت را شنیده اید یا جایی خوانده اید که می گویند: روزی برای سلطان محمود در حا لت گرسنگی، بادنجان بورانی آوردند که از خوردن آن خوشش آمد و گفت: بادنجان طعامی است خوش. ندیمی که در نزد ایشان بود، در مدح بادنجان تعریف فراوانی کرد.
دیگر روز که برای سلطان محمود بادنجان تهیه کردند، وی بعد از خوردن گفت: بادمجان ضرر زیادی دارد که این بار همان ندیم شروع کرد در مضرات بادنجان مبالغت تمام و کمال کرد. سلطان که تعاریف قبلی ندیمش را از بادنجان در خاطر داشت گفت: ‌ای مردک! نه این زمان مدحش می‌گفتی؟ گفت: من ندیم توام، نه ندیم بادنجان. مرا چیزی باید بگویم که تو را خوش آید، نه بادنجان را.

موضوع و حکایت بادمجان تاریخی یا تاریخ بادمجان به همین جا ختم نمی شود. مقدار زیادی به لحاظ تاریخی جلوتر می آییم و به دوران قاجار و حکومت ظلّ الله ناصرالدّین شاه قاجار می رسیم و به حکایتی شگرف بر می خوریم و تازه دوزاریمان می افتد که بادمجان دور قاب چین یعنی چه و از کجا سرچشمه گرفته است.

....... کساني بودند که در امر طبخ و آشپزي مطلقاً چيزي نمي دانستند و کاري از آنها ساخته نبود। اين عده که در صدر آنها صدراعظم قرار داشت، دو وظيفه مهم و خطير بر عهده داشته اند: يکي آنکه چهار زانو برزمين بنشينند و مثل خدمه هاي آشپزخانه بادنجانها را پوست بکنند। ديگر آنکه اين بادنجانها را پس از پخته شدن در دور و اطراف قابهاي آش و خورش بچينند...! توجّه فرمودید؟! صدراعظم بادمجان دور قاب چین!!! حالا باز هم آدم بیشتر دوزاریش می افتد که چرا میرزا تقی خان شیر پاک خورده را به آن روز انداختند.

شادروان عبدالله مستوفي مينويسد: «من خود عکسي از اين آشپزان ديده ام که صدراعظم مشغول پوست کندن بادنجان و سايرين هر يک به کاري مشغول بودند।» اين آقايان رجال و بزرگان کشور طوري حساب کار را داشتند که بادنجانها را موقعي که شاه سري به چادر آنها ميزد به دور قاب ميچيدند و مخصوصاً دقت و سليقه به کار مي بردند که بادنجانها را به طرزي زيبا و شاه پسند دور قابها بچينند تا مسرت خاطر ناصرالدين شاه فراهم آيد و نسبت به مراتب اخلاص و چاکري آنان اظهار تفقد و عنايت فرمايد.

دکتر فووريه طبيب مخصوص ناصرالدين شاه مينويسد: «... اعليحضرت من را هم دعوت کرد که در اين آشپزان شرکت کنم. منهم اطاعت کردم و در جلوي مقداري بادنجان نشستم و مشغول شدم که اين شغل جديد خود را تا آنجا که مي توانم بخوبي انجام دهم. در همين موقع مليجک به شاه گفت بادنجانهايي که به دست يک نفر فرنگي پوست کنده شود، نجس است. شاه امر را به شوخي گذراند و محمدخان پدر مليجک تمام بادنجانهايي را که من پوست کنده بودم جمع کرد و عمدتاً آنها را با نوک کارد بر ميچيد تا دستش به بادنجانهايي که دست من به آنها خورده بود نخورد. بعد بادنجانها و سيني و کارد را با خود بيرون برد.»

اینهم از وظایف صدراعظم و رجال و بزرگان دربار قبلۀ عالم سلطان صاحبقران. شاهی که میرزا تقی خان امیرکبیر را در حمّام فین کاشان به قتل رسانید و مشتی بادمجان دور قاب چین پفیوز بی سواد و وابسته به بیگانه را مصدر امور نمود!

امروز قطار تاریخ تقریبا نُه یا دَه قرنی از دوران محمود خان غزنوی عبور کرده و یکصد و سیزده سال هم از شلّیک میرزا رضای کرمانی به قلب ظلّ الله می گذرد। امّا بحمدالله و تعالی بادمجان همچنان سرحال و قبراق روزگار می گذراند و بادمجان دور قاب چینها مفخّر و مفتخرتر از همیشه به انجام وظیفه و رسالت تاریخی خویش مشغولند.

نمونۀ بارزش را هم همین امروز در ایران آخوند زده شاهدیم। تعدادی بادمجانهای چاق و چلّه و یا قلمی که پشت سرشان یک لشکر بادمجان دور قاب چین در کسوت سرداران و نمایندگان مخلص مجلس و مدّاحان اهل بیت و خلاصه تا مرده شوی مرده شویخانه ها به شغل شریف بادمجان دور قاب چینی مشغولند و نتیجه اش هم گندی است که سر تا پای رژیم ولایت فقیه را در برگرفته است.

راستش همانطوری که مشخص نشد اوّل مرغ بود یا تخم مرغ، کسی هم سر در نیاورد که اوّل بادمجان بوده یا بادمجان دور قاب چین. لکن امام راحل که خود از بادمجانهای کلّه گندۀ عصر حاضر بودند فرمودند که: اگر بادمجان دور قاب چین نبود، بادمجان هم نبود. می گویند که تاکنون هیچکس در این خصوص چنین شیوا و شفاف و بلبغ سخن نگفته است. واقعا که بادمجان به قبرت ببارد ای امام.